Logies en ontbijt is een overnachting in een hotel of woonhuis waar het ontbijt voor de volgende dag bij inbegrepen is. Een en ander wordt ook wel aangeduid met de Engelse term bed and breakfast (letterlijk ‘bed en ontbijt'), maar die term wordt vooral gebruikt als verwijzing naar een particuliere woning waar men kan overnachten en ontbijten.

In Groot-Brittannië komt bed and breakfast, vaak afgekort tot B&B, veel voor.

Kleinschaligheid
Een B&B is een kleinschalige overnachtingaccommodatie die deel uitmaakt van een woning en tot de kleinschalige verblijfsrecreatie gerekend wordt. De logies-en-ontbijtvoorziening is een nevenfunctie naast het wonen of de agrarische functie. Een Nederlandse B&B heeft gemiddeld 2,5 gastenkamers en 5,3 slaapplaatsen.

Bij een B&B met meer dan zeven kamers wordt er ingeboet aan kleinschaligheid en gaat de accommodatie meer op een pension of hotel lijken. Een B&B met meer dan zeven kamers is moeilijk te exploiteren door één of twee personen en zal personeel moeten inschakelen. Uit marktonderzoek (2006 en 2007) blijkt dat het omslagpunt van kleinschaligheid bij zeven kamers ligt. Ook in andere Europese landen is een grens van zeven kamers heel gebruikelijk.

Logies en ontbijt versus hotel en pension
Een B&B is qua activiteit, omvang en schaalgrootte niet te vergelijken met een pension, hotel of horecagelegenheid en niet openbaar. Het hoofddoel van het pand is wonen, de nevenactiviteit is ‘het verstrekken van logies'.

Dit in tegenstelling tot een pension of hotel, dat als hoofddoel heeft ‘het verstrekken van logies' (voor korte of langere tijd) en als nevenactiviteit ‘het verstrekken van maaltijden en/of dranken voor consumptie ter plaatse'. Pensions en (familie)hotels bieden naast een ontbijt ook andere maaltijden aan en hebben personeel in dienst.

Duurzaam toerisme
Aan het begin van de 21e eeuw wordt de noodzaak voor duurzaam toerisme steeds groter. Bed-and-breakfastaccommodaties vormen geen belasting op het gebied van ruimtelijke ordening en milieu: B&B's worden gerealiseerd in bestaande woningen en er hoeft geen nieuwbouw gerealiseerd te worden.

Bij een B&B zijn bovendien geen grote investeringen gemoeid met het creëren van een beleving; overnachten in een bed-and-breakfastaccommodatie is een beleving op zich. Met bed and breakfast als duurzame logiesvorm wordt beantwoord aan de vraag naar unieke overnachtingsmogelijkheden, zonder concessies te doen aan het milieu, mens, natuur en cultuur.

Logies en ontbijt in Nederland
In Nederland wordt de term ‘logies en ontbijt' nog vaak gehanteerd, hoewel de Engelse term ‘bed and breakfast' ook steeds meer gebruikt wordt. Een andere benaming is ‘gastenkamer'. De kenmerken van een Nederlandse B&B zijn kleinschaligheid, een persoonlijke benadering en over het algemeen een goede prijs-kwaliteitverhouding.

Nagenoeg alle logies-en-ontbijtfaciliteiten worden door een familie gedreven. Logies-en-ontbijtlocaties zijn verspreid over heel Nederland, zowel op het platteland als in de stad. Men treft ze aan in allerlei typen panden, bijvoorbeeld in een monumentaal pand, ecologische boerderij, herenhuis, oude school, landhuis, pastorie of molen. In 2009 waren er naar schatting ruim 5000 logies-en-ontbijtlocaties in Nederland.

Sinds 2007 heeft de logies-en-ontbijtsector in Nederland een eigen classificatiesysteem. De kwaliteit van de B&B's wordt aangeduid met één tot en met vijf tulpen. Door een normenlijst op internet in te vullen, worden deelnemers in een van de vijf categorieën ingedeeld. Deze classificatie is voorlopig, totdat één van de onafhankelijke "mystery guests" de B&B heeft bezocht. Dan pas wordt de classificatie definitief.

Stichting Bed & Breakfast Nederland onderhoudt de Nederlandse Bed & Breakfast Classificatie, voert kwaliteitscontroles uit en certificeert B&B's. Bij het overgrote deel van de B&B's zult u waarschijnlijk geen classificatie aantreffen daar de eigenaren onbekend zijn met het classificatiesysteem of geen behoefte hebben aan deze betaalde kwalificatie. Dat wil niet zeggen in die B&B's geen kwalitatief hoogstaand verblijf wordt geboden.